Thể dục có vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người. Nhưng tập thể dục có lợi ích gì đối với bệnh nhân tiểu đường thì không phải người bệnh nào cũng rõ.
Tại sao tập thể dục giúp chữa tiểu đường?
Tập thể dục được coi là một trong những phương pháp điều trị đơn giản, không tốn kém mà lại có hiệu quả cao trong điều trị bệnh tiểu đường. Thậm chí, nó còn được coi như liều thuốc chữa tiểu đường tốt và an toàn nhất.
Thế nhưng, không ít người lại có suy nghĩ không tập thể dục, hạn chế vận động để tránh làm bệnh trở nên trầm trọng. Vì không may khi tập, bị tổn thương nhỏ sẽ gây nhiễm trùng, hoại tử chân.
Đó là suy nghĩ không hoàn toàn đúng, điều đó chỉ xảy ra khi người bệnh tập không đúng cách, không khoa học.
Khi tập những bài tập nhẹ nhàng, phù hợp theo lời khuyên, sự hướng dẫn của bác sĩ giúp người bệnh tiểu đường kiểm soát lượng glucose máu, hạn chế nguy cơ biến chứng, nhất là các biến chứng về tim mạch. Đồng thời, thể dục sẽ góp phần duy trì khả năng lao động, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh tiểu đường.
Không những thế, luyện tập đều dặn mỗi ngày còn giúp giảm cholesterol toàn phần trong máu, giảm triglycerid, tăng HDL, giảm LDL, giảm cân, do đó giảm nguy cơ bị bệnh về tim mạch.
Luyện tập đều đặn mỗi ngày cũng sẽ làm tăng khả năng hoạt động của insulin, giảm tình trạng kháng insulin, kiểm soát lượng glucose trong máu tốt hơn.
Vận động thường xuyên đem lại rất nhiều lợi ích cho người bị tiểu đường. Người bị tiểu đường tập thể dục đều đặn cũng sẽ giúp:
- Cải thiện được huyết áp khi huyết áp cao ở mức nhẹ và trung bình.
- Làm tăng khả năng vận chuyển oxy, tăng độ dẻo dai và sức chịu đựng của cơ thể.
- Duy trì và tăng cường sự linh hoạt của khớp: giúp bạn dẻo dai
- Kiểm soát trọng lượng cơ thể: giúp đốt bỏ năng lượng dư thừa (dự trữ ở tế bào mỡ), từ đó giúp giảm cân hoặc duy trì trọng lượng của cơ thể.
- Tập thể dục giúp bạn có nhiều năng lượng hơn, thư giãn hơn và sẽ cảm thấy ít mệt hơn.
Ngoài ra, vận động thể lực còn góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tiểu đường týp 2. Theo Chương trình Phòng ngừa Tiểu đường (Diabetes Prevention Program) của Mỹ, kết hợp ăn kiêng tốt và tập luyện thể lực vừa phải để giảm 5-7% cân nặng còn có thể làm chậm xuất hiện và phòng ngừa tiểu đường týp 2.
Lưu ý về mức đường huyết khi vận động
Đường máu không nên quá thấp (dưới 70 mg/dL hoặc 3.9 mmol/L) khi đang tập cũng như sau khi tập. Sau khi vận động, mức đường huyết có thể tăng cao hoặc hạ thấp. Vì để đáp ứng đủ năng lượng trong khi tập, gan sẽ tăng phóng thích đường vào trong máu. Để sử dụng được đường này, cơ thể cần có insulin. Vì vậy, nếu cơ thể không có đủ insulin để đưa đường vào cơ bắp, thì đường máu sẽ tăng lên. Đường huyết cũng có thể hạ thấp ở mức dưới 70 mg/dl (3.9 mmol/L) khi vận động quá mức.
Do đó, việc tự đo đường huyết sẽ giúp quá trình luyện tập tốt hơn vì:
- Đo đường huyết trước khi tập, sau khi tập và tại các thời điểm cố định sau đó sẽ cho biết mức độ luyện tập có phù hợp không
- Kết quả đường huyết giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn và thuốc khi tập luyện.
- Cho biết mức đường huyết để bạn có thể tập luyện thoải mái và an toàn
Tập thể dục thế nào là đúng với người bệnh tiểu đường?
Môn thể dục an toàn được khuyến cáo áp dụng cho người bệnh tiểu đường bao gồm những môn: đi bộ, đi bộ nhanh, đạp xe đạp. Thời gian tập luyện đều mỗi ngày là 30 – 60 phút/ lần tập và 4 – 7 lần/ tuần.
Không tập trong môi trường quá nóng, hoặc quá lạnh.
Chọn trang phục, giày dép phù hợp: đúng kích cỡ, vừa chân, đi đứng thoải mái, êm nhẹ, đặc biệt nhớ che chắn, bảo vệ chân. Việc bảo vệ bàn chân với người bệnh tiểu đường vô cùng quan trọng. Nên mang tất chân đủ ẩm, thấm hút mồ hôi.
Khi đang tập mà huyết áp tâm thu cao từ 180mmHg trở lên thì hạn chế cường độ tập để huyết áp không vượt qua số trên.
Nếu chưa bị biến chứng thần kinh ngoại biên ở bàn chân thì nên chọn môn đi bộ, đạp xe đạp, bơi, thái cực quyền dưỡng sinh, và nhớ kiểm tra bàn chân sau mỗi lần tập để phát hiện các tổn thương.
Nên uống đủ nước trước trong và sau khi tập.
Nếu bị đau trong quá trình tập thể dục bạn nên ngừng luyện tập ngay, để tránh làm tổn thương đến mô và khớp.
Khi tập luyện nếu cảm thấy mệt mỏi, run, mồ hôi, hồi hộp, cảm giác đói, tê môi, tê đầu lưỡi, nhức đầu, nôn thì có nghĩa là bạn đang bị hạ đường huyết. Phải ngưng tập, uống 150ml nước trái cây hay ăn khẩu phần 15mg carbonhydrate (kẹo, bánh quy, cốc sữa),… Sau đó, đến gặp bác sĩ nội tiết để được tư vấn một chương trình tập hiệu quả, an toàn hơn.
Người bệnh tiểu đường không nên tập các môn cử tạ, đua xe đạp, lặn vì có nguy cơ gây biến chứng mạch máu rất cao. Hãy chuẩn bị sẵn kẹo, bánh, đường, bữa ăn nhẹ,… để phòng trường hợp lượng đường huyết hạ xuống mức nguy hiểm trong hay sau luyện tập.
Nếu có sử dụng insulin tiêm, nên tiêm insulin trước khi tập khoảng 60 phút.
Như vậy, tập thể dục có lợi ích rất nhiều đối với bệnh nhân đái tháo đường. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý lựa chọn môn thể thao phù hợp tình trạng bệnh và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn trước khi tập để đảm bảo an toàn sức khỏe.