Mãn kinh là giai đoạn sinh lý bình thường mà bất cứ người phụ nữ nào cũng phải trải qua. Mặc dù nó không gây ra hậu quả nghiêm trọng nhưng mãn kinh lại ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, chất lượng cuộc sóng cũng như hạnh phúc vợ chồng. Vậy mãn kinh là gì? Hãy cùng nhau hiểu rõ hơn về giai đoạn này qua bài viết tổng quan dưới đây.
Mãn kinh ở phụ nữ là gì?
Thời kỳ mãn kinh là thời điểm đánh dấu chu kì kinh nguyệt của người phụ nũ. Nó được chẩn đoán sau khoảng 12 tháng mà bạn không còn kỳ kinh nguyệt nữa. Thông thường thời kỳ mãn kinh ở phụ nữ xảy ra ở tuổi khoảng ngoài 50. Một số trường hợp ngoại lệ, có thể bị mãn kinh ở tuổi 30 hoặc thậm chí là trẻ hơn.
Mãn kinh là một quá trình sinh học tự nhiên, với các triệu chứng thể chất như: bốc hỏa, dễ nổi nóng, rối loạn giấc ngủ, đổ mồ hôi đêm, đau đầ, suy giảm trí nhớ, giảm năng lượng,…
Người ta chia quá trình mãn kinh thành các giai đoạn: tiền mãn kinh, mãn kinh và hậu mãn kinh.
Thời kỳ tiền mãn kinh: Giai đoạn này bắt đầu ở khoảng 45 đến 50 tuổi và kéo dài từ 2, 3 đến 5 năm tùy từng người. Ở giai đoạn này, buồng trứng bắt đầu suy giảm hoạt động và có sự mất cân bằng các nội tiết tố nữ (gồm Estrogen và Progesteron), biểu hiện rõ nhất của giai đoạn này là kinh nguyệt không đều, kéo dài, dây dưa. Thời gian này, buồng trứng ngưng hẳn hoạt động và không tiết nội tiết tố nữ nữa nên mất hẳn kinh nguyệt.
Hậu mãn kinh: Đây là giai đoạn sau khi mãn kinh. Nó kéo dài khoảng 12 tháng.
Bệnh mãn kinh được chia thành 2 loại:
- Mãn kinh sớm: Là hiện tượng người phụ nữ bị mãn kinh trước tuổi 40. Mãn kinh sớm thường xảy ra ở những phụ nữ nghiện thuốc lá, sử dụng chất kích thích, chiếu tia xạ trị bệnh, rối loạn miễn dịch, đã được phẫu thuật cắt tử cung nhưng còn chừa 2 buồng trứng,…
- Mãn kinh muộn: Là mãn kinh sau 55 tuổi
Thời kỳ mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi mức độ hoocmon, đặc biệt là sự suy giảm hormone estrogen. Estrogen chủ yếu được sản xuất bởi buồng trứng, mặc dù một lượng nhỏ cũng được thực hiện bởi nhau thai của phụ nữ mang thai.
Estrogen kích thích các đặc điểm của phụ nữ ở tuổi dậy thì và kiểm soát chu kỳ sinh sản của người phụ nữ: phát triển và phát hành trứng mỗi tháng (rụng trứng) để cấy vào tử cung (trong tử cung) và cách thức mà lớp niêm mạc tử cung dày lên để chấp nhận trứng thụ tinh.
Khi phụ nữ già đi theo năm tháng, buòng trứng của họ giảm và khả năng thụ thai giảm. Vào thời điểm này, lượng estrogen được sản xuất ít hơn. Thông thường ở độ tuổi 50 đến 55, chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng dừng lại hoàn toàn. Do đó, không còn sự rụng trứng, không còn kinh nguyệt và dường như hạn chế khả năng mang thai. Đây là giai đoạn mãn kinh.
Điều gì xảy ra và phụ nữ cảm thấy như thế nào?
Đối với một số phụ nữ, thời kỳ mãn kinh làm họ mất đi khả năng sinh sản và gây ra nhiều triệu chứng.
Triệu chứng phổ biến nhất của thời kỳ mãn kinh như: đổ mồ hôi ban đêm, mất ngủ, khô âm đạo, da sạm đi, tiểu tiện thường xuyên không kiểm soát được đường tiểu và nhiễm trùng đường tiểu, dễ bốc hỏa, nổi nóng và giảm quan tâm đến đời sống tình dục. Triệu chứng thay đổi nhiều theo thời gian.
Tất cả các triệu chứng thông thường của mãn kinh đều có liên quan đến sự suy giảm sản xuất estrogen của cơ thể. Sự thiếu hụt Estrogen có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm cả bộ não, gây ra những thay đổi về tinh thần, làn da, đời sống tình dục.
Một khi buồng trứng ngừng sản xuất estrogen, những thay đổi khác diễn ra có thể có nhiều ảnh hưởng đến sức khoẻ lâu dài. Thông thường, những thay đổi này ảnh hưởng đến cường độ và mật độ xương, làm tăng nguy cơ loãng xương. Các xương phụ thuộc vào estrogen để duy trì sức mạnh và chống lại khả năng giòn, dễ bị gãy.
Cũng có một số bằng chứng cho thấy sự thiếu hụt estrogen là nguyên nhân của một số thay đổi hóa học trong cơ thể làm cho phụ nữ sau khi mãn kinh đặc biệt dễ bị bệnh tim và đột quỵ.
Dấu hiệu xác nhận thời kỳ mãn kinh đang diễn ra
Không phải lúc nào cũng dễ dàng để nhận biết thời kỳ mãn kinh đang xảy ra. Mặc dù thời kỳ tâm lý thất thường và thỉnh thoảng dễ nổi nóng là dấu hiệu cho thấy có sự thay đổi nhưng việc xác định thời gian mãn kinh không hề đơn giản. Đặc biệt, nếu bạn đang uống thuốc hoặc đã bắt đầu liệu pháp thay thế nội tiết.
Một phụ nữ thực sự mãn kinh sẽ bị vô sinh và sẽ không cần phải tránh thai. Tuy nhiên, hầu hết các bác sĩ khuyên phụ nữ mãn kinh dưới 50 tuổi nên tiếp tục sử dụng biện pháp tránh thai trong hai năm sau thời gian cuối cùng và một năm nếu họ trên 50 tuổi.
Hầu hết các bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng phụ nữ mãn kinh qua việc làm xét nghiệm máu để đo mức độ của một hoóc môn sinh sản như FSH (hoocmon kích thích nang trứng). Tuy nhiên, xét nghiệm không phải lúc nào cũng chính xác và kết quả không thể đảm bảo được.
Chúng ta cũng nên lưu ý, một số phụ nữ ở độ tuổi 50 có thể đã được cắt bỏ tử cung, đồng thời phẫu thuật cắt buồng trứng. Loại bỏ buồng trứng sẽ tạo ra giai đoạn mãn kinh ngay, bất kể độ tuổi của bệnh nhân.
Phụ nữ nên làm gì vào thời kỳ mãn kinh?
Các yếu tố lối sống:
- Một lối sống lành mạnh có thể giảm thiểu các ảnh hưởng của thời kỳ mãn kinh, giúp giữ cho tim và xương khỏe mạnh.
- Ngừng hút thuốc hút thuốc lá: Hút thuốc đã được chứng minh là dẫn đến mãn kinh sớm hơn và gây ra những cơn nổi nóng nhanh hơn. Nếu bạn hút thuốc bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh loãng xương và bệnh mạch vành (CHD) cao hơn.
- Ngừng uống rượu, sử dụng chất có cồn, hạn chế nước có ga: Rượu làm tăng nguy cơ bị ung thư vú. Cố gắng không uống nhiều hơn 2 đến 3 đơn vị cồn mỗi ngày, và giữ ít nhất một ngày mỗi tuần không cồn.
Chế độ dinh dưỡng:
Thức ăn của bạn có thể làm giảm lượng hoocmon (estrogen) hay tăng nguy cơ mắc bệnh tim và chứng loãng xương. Một chế độ ăn uống lành mạnh là cần thiết ở giai đoạn này: hạn chế chất béo bão hòa và muối để giảm huyết áp, đồng thời chế độ ăn cần giàu canxi và vitamin D để tăng cường xương.
Tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên giúp chuyển đổi căng thẳng thành năng lượng tích cực, đồng thời chống lại bệnh tim. Những môn thể thao tốt nhất mà bạn nên duy trì như: đi xe đạp, bơi, chạy hoặc thể dục nhịp điệu,…
Thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe tại trung tâm y tế.
Liệu pháp thay thế Hormone
Liệu pháp thay thế hormon (HRT) là liệu pháp điều trị hiệu quả nhất và được sử dụng rộng rãi cho các triệu chứng mãn kinh. Như tên của nó cho thấy, nó chỉ đơn giản là một cách để thay thế hormone estrogen bị mất trong thời kỳ mãn kinh.
HRT nhằm làm giảm các triệu chứng liên quan đến sự thiếu hụt estrogen. Lợi ích của HRT như là một phương thuốc chữa trị cho những cơn nóng bức, rối loạn giấc ngủ, triệu chứng âm đạo và một số rối loạn về tâm trạng đã được chứng minh. Mặt khác, một số phụ nữ gặp phải các phản ứng phụ không mong muốn khi dùng HRT lần đầu tiên, như đau ngực, chuột rút, buồn nôn, cương, kích thích và trầm cảm.
HRT còn gây ra tác dụng phụ nguy hiểm, đó là có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng, và thậm chí là bệnh tim.
Phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh theo nhiều cách khác nhau. Một số phụ nữ dễ dàng đi qua thời kỳ mãn kinh không có vấn đề, nhưng hầu hết đều trải qua một số triệu chứng, từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng lớnn đến cuộc sống.
Trên tất cả, phụ nữ hãy luôn nhớ rằng sức khỏe là trên hết, có sức khỏe mới chăm sóc được gia đình và gìn giữ hạnh phúc gia đình. Hơn nữa, đây là quãng thời gian mà phụ nữ xứng đáng được hưởng hạnh phúc.